21. Rachunkowość zabezpieczeń
Strategia zarządzania ryzykiem
Grupa Kapitałowa stosuje rachunkowość zabezpieczeń do zabezpieczania ryzyka stopy procentowej i ryzyka walutowego. Transakcje zabezpieczające zawiera się w celu ograniczenia ryzyka poniesienia strat w wyniku niekorzystnych zmian kursów walut i stóp procentowych. Zabezpieczaniu podlegają przepływy pieniężne związane z zawartymi transakcjami oraz wartość godziwa posiadanych aktywów.
2019
Ryzyko stopy procentowej obejmuje w szczególności:
- ryzyko związane z niedopasowaniem częstotliwości i terminów zmiany oprocentowania (przeszacowania) aktywów i zobowiązań oraz pozycji pozabilansowych (ryzyko niedopasowania terminów przeszacowania),
- ryzyko wynikające ze zmian nachylenia i kształtu krzywej dochodowości (ryzyko krzywej dochodowości),
- ryzyko wynikające z niedoskonałego dopasowania stawek referencyjnych stosowanych w produktach bankowych do zmian stóp rynkowych lub niedoskonałych mechanizmów transmisji zmian stóp rynkowych na oprocentowanie tych produktów (ryzyko bazowe),
- ryzyko wynikające z opcji, w tym opcji wbudowanych dotyczących np. ograniczenia oprocentowania kredytów (ryzyko opcji).
Ryzyko walutowe w Grupie Kapitałowej powstaje w wyniku operacji przeprowadzanych w ramach:
- podstawowej działalności biznesowej,
- działalności handlowej,
- zawieranych przez Grupę Kapitałową umów generujących ryzyko walutowe.
Ryzykiem walutowym powstającym w działalności Grupy Kapitałowej, w spółkach, w których jest to niezbędne, zarządzają wyspecjalizowane jednostki, na podstawie otrzymanych danych na temat otwartych pozycji walutowych w ramach własnej działalności.
W Grupie Kapitałowej funkcjonuje system wartości progowych i limitów przypisanych poszczególnym rodzajom ryzyka stopy procentowej i ryzyka walutowego, których celem jest określenie maksymalnego, dopuszczalnego poziomu ryzyka, zapewniającego niedopuszczenie do przekroczenia strategicznych limitów tolerancji.
Zasady rachunkowości
Grupa Kapitałowa podjęła decyzję o dalszym stosowaniu przepisów MSR 39 i nie zastosowała standardu MSSF 9 w zakresie rachunkowości zabezpieczeń.
Zmiany wartości godziwej pochodnego instrumentu zabezpieczającego wyznaczonego jako zabezpieczenie przepływów pieniężnych ujmowane są bezpośrednio w innych dochodach całkowitych w części stanowiącej efektywną część zabezpieczenia. Część nieefektywną zabezpieczenia ujmuje się w rachunku zysków i strat w pozycji „Wynik na instrumentach finansowych wycenianych do wartości godziwej przez rachunek zysków i strat” lub „Wynik z pozycji wymiany”.
Kwoty odniesione bezpośrednio na inne dochody całkowite przenoszone są do rachunku zysków i strat w tym samym okresie lub okresach, w których zabezpieczana planowana transakcja wywiera wpływ na rachunek zysków i strat. Odsetki i różnice kursowe wykazywane są w rachunku zysków i strat odpowiednio w pozycjach „Wynik z tytułu odsetek” oraz „Wynik z pozycji wymiany”.
Testy efektywności obejmują wycenę transakcji zabezpieczających po pomniejszeniu o wartość odsetek naliczonych oraz różnice kursowe od nominału transakcji zabezpieczających (w przypadku transakcji CIRS).
Efektywność zabezpieczenia jest weryfikowana poprzez zastosowanie prospektywnych i retrospektywnych testów efektywności. Testy wykonywane są z częstotliwością miesięczną.
Zmiany wartości godziwej pochodnego instrumentu zabezpieczającego wyznaczonego jako zabezpieczenie wartości godziwej ujmowane są w pozycji „Wynik na instrumentach finansowych wycenianych do wartości godziwej” z wyłączeniem komponentu odsetkowego. Komponent odsetkowy prezentuje się w tej samej linii, co przychody odsetkowe z tytułu pozycji zabezpieczanej, tj. w pozycji „Wynik z tytułu odsetek”.
Zmianę korekty wyceny do wartości godziwej pozycji zabezpieczanej ujmuje się w pozycji „Wynik na instrumentach finansowych wycenianych do wartości godziwej przez rachunek zysków i strat”.
Testy efektywności obejmują wycenę transakcji zabezpieczających po pomniejszeniu o wartość odsetek naliczonych.
Efektywność zabezpieczenia jest weryfikowana poprzez zastosowanie prospektywnych i retrospektywnych testów efektywności. Testy wykonywane są z częstotliwością miesięczną.
Rodzaje strategii zabezpieczających stosowanych przez grupę kapitałową
Na 31 grudnia 2019 roku Grupa Kapitałowa posiadała aktywne powiązania w ramach:
- 8 strategii zabezpieczających zmienność przepływów pieniężnych
- 3 strategii zabezpieczających zmienność wartości godziwej.
W 2019 roku Grupa Kapitałowa wprowadziła dwie nowe strategie zabezpieczające stanowiące zabezpieczenie wartości godziwej.
W 2018 roku Grupa Kapitałowa nie wprowadziła nowych strategii zabezpieczających.
W poniższych tabelach zaprezentowano podsumowanie rodzajów strategii stosowanych przez Grupę Kapitałową.
| RODZAJ STRATEGII ZABEZPIECZAJĄCEJ | ZABEZPIECZENIE ZMIENNOŚCI PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH | |
|---|---|---|
| ZABEZPIECZANE RYZYKO | ryzyko walutowe i ryzyko stopy procentowej | ryzyko stopy procentowej |
| INSTRUMENT ZABEZPIECZAJĄCY | transakcje CIRS float – float transakcje CIRS float – float |
transakcje IRS fixed – float |
| POZYCJA ZABEZPIECZANA |
|
portfel kredytów w PLN lub innych walutach indeksowanych do stopy zmiennej |
| ŹRÓDŁA NIEEFEKTYWNOŚCI ZABEZPIECZENIA |
|
zmiana parametrów rynkowych pomiędzy momentem zawarcia transakcji zabezpieczającej a zawiązaniem powiązania zabezpieczającego różnice w dyskoncie pozycji zabezpieczanej i instrumentu zabezpieczającego korekta CVA/DVA instrumentu zabezpieczającego |
| Okres, w którym oczekuje się wystąpienia przepływów pieniężnych oraz kiedy należy oczekiwać wywarcia przez nie wpływu na wyniki: styczeń 2020 – październik 2026 |
Okres, w którym oczekuje się wystąpienia przepływów pieniężnych oraz kiedy należy oczekiwać wywarcia przez nie wpływu na wyniki: styczeń 2020 – sierpień 2028 |
|
| RODZAJ STRATEGII ZABEZPIECZAJĄCEJ | ZABEZPIECZENIE ZMIENNOŚCI PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH |
|---|---|
| ZABEZPIECZANE RYZYKO | ryzyko walutowe i ryzyko stopy procentowej |
| INSTRUMENT ZABEZPIECZAJĄCY | transakcje CIRS fixed – float |
| POZYCJA ZABEZPIECZANA | komponent ryzyka stopy procentowej kredytu lub papieru wartościowego w walucie wymienialnej o stałym oprocentowaniu odpowiadający rynkowej stopie IRS |
| ŹRÓDŁA NIEEFEKTYWNOŚCI ZABEZPIECZENIA |
|
Informacje finansowe
| Instrument pochodny zabezpieczający 31.12.2019 |
Wartość nominalna instrumentów pochodnych zabezpieczających | Średnia marża ważona nominałem/średnia stała stopa procentowa ważona nominałem | Wartość bilansowa (wartość godziwa instrumentów zabezpieczających) | Nieefektywna część zabezpieczenia przepływów pieniężnych rozpoznana w rachunku zysków/strat korekta wyceny do wartości godziwej pozycji zabezpieczanej | Zmiana wartości godziwej instrumentu zabezpieczającego od momentu desygnacji | Numer strategii | ||
| Aktywa | Zobowiązania | |||||||
| CIRS CHF/PLN | float CHF | 1 250 | 0,0024% | 14 | 378 | 1 | (379) | 1, 7 |
| float PLN | 4 524 | 0,0000% | ||||||
| IRS PLN | PLN | 40 783 | 2,2972% | 239 | 8 | 2 | 63 | 2 |
| IRS CHF | CHF | 400 | -0,4425% | 8 | – | – | 2 | 3 |
| IRS EUR | EUR | 1 224 | -0,1699% | 15 | 2 | – | 6 | 3. 4 |
| CIRS CHF/USD | float CHF | 818 | 0,0000% | 189 | – | (2) | 124 | 5 |
| fixed USD | 875 | 2,4315% | ||||||
| CIRS CHF/EUR | float CHF | 2 567 | 0,0000% | 86 | 186 | (16) | (220) | 5 |
| fixed EUR | 2 301 | 0,2958% | ||||||
| CIRS EUR/PLN | float EUR | 100 | 0,0000% | 11 | – | – | 11 | 6 |
| float PLN | 437 | -0,0277% | ||||||
| CIRS PLN/EUR | float PLN | 2 964 | 0,0000% | 79 | 8 | (7) | 67 | 9 |
| fixed EUR | 699 | 0,6177% | ||||||
| Zabezpieczenie zmienności wartości godziwej | ||||||||
| IRS EUR | EUR | 257 | -0,1874% | 1 | 6 | 4 | (1) | 8, 10 i 11 |
| IRS USD | USD | 134 | 1,5702% | 3 | 1 | (2) | 1 | 11 |
| RAZEM | 645 | 589 | (20) | (326) | ||||
| Instrument pochodny zabezpieczający 31.12.2018 |
Wartość nominalna instrumentów pochodnych zabezpieczających | Średnia marża ważona nominałem/średnia stała stopa procentowa ważona nominałem | Wartość bilansowa (wartość godziwa instrumentów zabezpieczających) | Nieefektywna część zabezpieczenia przepływów pieniężnych rozpoznana w rachunku zysków/strat korekta wyceny do wartości godziwej pozycji zabezpieczanej | Zmiana wartości godziwej instrumentu zabezpieczającego od momentu desygnacji | Numer strategii | ||
| Aktywa | Zobowiązania | |||||||
| CIRS CHF/PLN | float CHF | 1 900 | -0,0948% | 78 | 428 | – | (363) | 1; 7 |
| float PLN | 6 902 | 0,0000% | ||||||
| IRS PLN | PLN | 11 575 | 2,4386% | 101 | – | (1) | 57 | 2 |
| IRS CHF | CHF | 400 | -0,4425% | 7 | – | – | 2 | 3 |
| IRS EUR | EUR | 524 | 0,2087% | 2 | 5 | – | (3) | 3; 4 |
| CIRS CHF/USD | float CHF | 818 | 0,0000% | 148 | – | 1 | 88 | 5 |
| fixed USD | 875 | 2,4315% | ||||||
| CIRS CHF/EUR | float CHF | 2 001 | 0,0000% | 240 | 37 | 3 | 284 | 5 |
| fixed EUR | 1 802 | 0,3504% | ||||||
| CIRS EUR/PLN | float EUR | 125 | 0,0000% | 7 | – | – | 6 | 6 |
| float PLN | 546 | -0,0092% | ||||||
| CIRS PLN/EUR | float PLN | 2 101 | 0,0000% | 75 | – | 7 | 76 | 9 |
| fixed EUR | 499 | 0,7690% | ||||||
| Zabezpieczenie zmienności wartości godziwej | ||||||||
| IRS EUR | EUR | 103 | -0,3090% | – | 1 | 1 | – | 8 |
| RAZEM | 658 | 471 | (11) | (147) | ||||
| POZYCJA ZABEZPIECZANA 31.12.2019 | WARTOŚĆ BILANSOWA POZYCJI ZABEZPIECZANEJ | POZYCJA W SPRAWOZDANIU Z SYTUACJI FINANSOWEJ | ZMIANA WARTOŚCI GODZIWEJ | STRATEGIA NR |
|---|---|---|---|---|
| Zabezpieczenie zmienności przepływów pieniężnych | ||||
| Kredyty w CHF | 1 025 | Kredyty i pożyczki udzielone klientom | 391 | 1 |
| Lokaty negocjowane w PLN | 3 653 | Zobowiązania wobec klientów | ||
| Kredyty w CHF | 3 385 | Kredyty i pożyczki udzielone klientom | 96 | 5 |
| Zobowiązanie finansowe w USD | 875 | Zobowiązania z tytułu emisji papierów wartościowych | ||
| Zobowiązanie finansowe w EUR | 2 301 | Zobowiązania z tytułu emisji papierów wartościowych | ||
| Kredyty w CHF | 225 | Kredyty i pożyczki udzielone klientom | 7 | 7 |
| Produkty regularnego oszczędzania w PLN | 872 | Zobowiązania wobec klientów | ||
| Kredyty w CHF | 400 | Kredyty i pożyczki udzielone klientom | (2) | 3 |
| Kredyty w PLN | 2 964 | Kredyty i pożyczki udzielone klientom | (67) | 9 |
| Zobowiązanie finansowe w EUR | 699 | Zobowiązania z tytułu emisji papierów wartościowych | ||
| Kredyty w PLN | 40 783 | Kredyty i pożyczki udzielone klientom | (58) | 2 |
| Kredyty w EUR | 100 | Kredyty i pożyczki udzielone klientom | (10) | 6 |
| Lokaty negocjowane w PLN | 437 | Zobowiązania wobec klientów | ||
| Kredyty w EUR | 1 224 | Kredyty i pożyczki udzielone klientom | (7) | 3; 4 |
| Zabezpieczenie zmienności wartości godziwej | ||||
| Papier wartościowy w EUR | 74 | Papiery wartościowe wyceniane do wartości godziwej przez inne dochody całkowite | – | 10; 11 |
| Papier wartościowy w USD | 134 | (1) | 11 | |
| Kredyty w EUR | 183 | Kredyty i pożyczki udzielone klientom | 1 | 8 |
| RAZEM | 350 | |||
| POZYCJA ZABEZPIECZANA 31.12.2018 | WARTOŚĆ BILANSOWA POZYCJI ZABEZPIECZANEJ | POZYCJA W SPRAWOZDANIU Z SYTUACJI FINANSOWEJ | ZMIANA WARTOŚCI GODZIWEJ | STRATEGIA NR |
|---|---|---|---|---|
| Zabezpieczenie zmienności przepływów pieniężnych | ||||
| Kredyty w CHF | 1 675 | Kredyty i pożyczki udzielone klientom | 435 | 1 |
| Lokaty negocjowane w PLN | 6 030 | Zobowiązania wobec klientów | ||
| Kredyty w CHF | 2 818 | Kredyty i pożyczki udzielone klientom | (312) | 5 |
| Zobowiązanie finansowe w USD | 875 | Zobowiązania z tytułu emisji papierów wartościowych | ||
| Zobowiązanie finansowe w EUR | 1 802 | Zobowiązania z tytułu emisji papierów wartościowych | ||
| Kredyty w CHF | 225 | Kredyty i pożyczki udzielone klientom | (15) | 7 |
| Produkty regularnego oszczędzania w PLN | 872 | Zobowiązania wobec klientów | ||
| Kredyty w CHF | 400 | Kredyty i pożyczki udzielone klientom | (2) | 3 |
| Kredyty w PLN | 2 101 | Kredyty i pożyczki udzielone klientom | (69) | 9 |
| Zobowiązanie finansowe w EUR | 499 | Zobowiązania z tytułu emisji papierów wartościowych | ||
| Kredyty w PLN | 11 575 | Kredyty i pożyczki udzielone klientom | (55) | 2 |
| Kredyty w EUR | 125 | Kredyty i pożyczki udzielone klientom | (6) | 6 |
| Lokaty negocjowane w PLN | 545 | Zobowiązania wobec klientów | ||
| Kredyty w EUR | 524 | Kredyty i pożyczki udzielone klientom | 3 | 3; 4 |
| Zabezpieczenie zmienności wartości godziwej | ||||
| Kredyty w EUR | 103 | Kredyty i pożyczki udzielone klientom | – | 8 |
| RAZEM | (21) | |||
W 2019 roku i w 2018 roku Grupa Kapitałowa nie stosowała strategii zabezpieczających, o których mowa w MSSF 7 23C, tj. w których zarówno instrument zabezpieczający, jak i pozycja zabezpieczana często się zmieniają (tj. kiedy jednostka wykorzystuje dynamiczny proces, w którym zarówno ekspozycja, jak i instrumenty zabezpieczające stosowane do zarządzania tą ekspozycją nie pozostają takie same przez dłuższy okres).
W 2019 roku i w 2018 roku Grupa Kapitałowa nie zidentyfikowała sytuacji, o których mowa w MSSF 7 23F, tj. planowanych transakcji, dla których w poprzednich okresach stosowana była rachunkowość zabezpieczeń, ale której zrealizowania się już nie oczekuje.
W 2019 roku i w 2018 roku Grupa Kapitałowa nie stosowała kredytowych instrumentów pochodnych do zarządzania ryzykiem kredytowym i nie wyznaczyła instrumentu finansowego (lub jego części) jako wycenianego w wartości godziwej przez wynik finansowy, który byłby powiązany z tym instrumentem.
Informacje finansowe
| WARTOŚĆ BILANSOWA INSTRUMENTÓW ZABEZPIECZAJĄCYCH | 31.12.2019 | 31.12.2018 | ||
|---|---|---|---|---|
| Aktywa | Zobowiązania | Aktywa | Zobowiązania | |
| Zabezpieczenie przepływów pieniężnych | 641 | 582 | 658 | 470 |
| ryzyka stopy procentowej – IRS | 262 | 10 | 110 | 5 |
| ryzyka walutowego i ryzyka stopy procentowej – CIRS | 379 | 572 | 548 | 465 |
| Zabezpieczenie wartości godziwej | 4 | 7 | – | 1 |
| ryzyka stopy procentowej – IRS | 4 | 7 | – | 1 |
| Razem | 645 | 589 | 658 | 471 |
| ZMIANA INNYCH DOCHODÓW CAŁKOWITYCH Z TYTUŁU ZABEZPIECZEŃ PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH ORAZ NIEEFEKTYWNA CZĘŚĆ ZABEZPIECZENIA PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH |
2019 | 2018 |
|---|---|---|
| Inne dochody całkowite na początek okresu brutto | 28 | (142) |
| Zyski/straty odniesione na inne dochody całkowite w okresie | 187 | (62) |
| Kwota przeniesiona z innych dochodów całkowitych do rachunku zysków i strat: | 72 | 232 |
| – przychody odsetkowe | (324) | (355) |
| – wynik z pozycji wymiany | 396 | 587 |
| Inne dochody całkowite na koniec okresu brutto | 287 | 28 |
| Efekt podatkowy | 55 | (6) |
| Inne dochody całkowite na koniec okresu netto | 232 | 22 |
| Wpływ w okresie na inne dochody całkowite brutto | 259 | 170 |
| Efekt podatkowy | (49) | (32) |
| Wpływ w okresie na inne dochody całkowite netto | 210 | 138 |
| Nieefektywna część zabezpieczenia przepływów pieniężnych rozpoznana w rachunku zysków i strat, w tym kwota odniesiona na: | 20 | 11 |
| Wynik z pozycji wymiany | (22) | 12 |
| Wynik na instrumentach finansowych wycenianych do wartości godziwej | 2 | (1) |
| ZABEZPIECZENIE RYZYKA STOPY PROCENTOWEJ | 31.12.2019 | 31.12.2018 |
|---|---|---|
| Wycena do wartości godziwej instrumentu pochodnego zabezpieczającego – IRS | (3) | 1 |
| Korekta do wartości godziwej instrumentu zabezpieczanego z tytułu zabezpieczanego ryzyka | 5 | 1 |
| Papiery wartościowe | 1 | – |
| Kredyty i pożyczki udzielone klientom | 4 | 1 |
Kalkulacja szacunków
| SZACUNKOWA ZMIANA WYCENY PRZY PRZESUNIĘCIU RÓWNOLEGŁYM KRZYWYCH DOCHODOWOŚCI: | 31.12.2019 | 31.12.2019 | ||
| scenariusz +50bp | scenariusz -50bp | scenariusz +50bp | scenariusz -50bp | |
| IRS | (190) | 191 | (146) | 148 |
| CIRS | (167) | 170 | (200) | 204 |
| Razem | (357) | 361 | (346) | 352 |